๐๐ผ๐๐ฝ๐ฎ๐น๐ผ๐, ๐๐ถ๐ป๐๐ฎ-๐ณ๐ฒ๐ถ๐ฟ๐ฎ, ๐ญ๐ฒ ๐ข๐๐๐ผ๐ฏ๐ฟ๐ ๐ฎ๐ฌ๐ฎ๐ฑ

Ministรฉriu Administrasaun Estatal (MAE), realiza Seminรกriu Munisipรกl kona-ba Desentralizasaun Progresu Dezafiu no Oportunidade ba Desentralizasaun iha Timor-Leste โ๐ซ๐๐๐๐ ๐๐ ๐ท๐๐ ๐๐ ๐๐๐๐ฬ๐” ho tema “Hametin Governasaun Lokรกl ba Desenvolvimentu Inklusivu no Sustentรกvel iha Ambitu Desentralizasaun Administrativa Hodi Hakbesik Governasaun ba Povuโ Seminรกriu ne’e abertura husi Prezidente Autoridade Munisรญpiu Lautรฉm, neโebรฉ halaโo durante loron rua 16-17 Outubru iha Salaun Administrasaun Autoridade Munisรญpiu Lautรฉm.
Objetivu husi Seminรกriu Munisipรกl neโe mak atu halo refleksaun kona-ba Progresu, Dezafios no Oportunidade husi implementasaun polรญtika desentralizasaun durante neโe. Programa Desentralizasaun Administrativa no Poder Lokรกl Identifika prioridade estratรฉjiku hodi reforsa kapasidade Munisรญpiu sira nian ba preparasaun avaliasaun kondisaun mรญnimu hodi haka’at ba instalasaun Poder Lokรกl no Desentralizasaun Administrativa.

Iha intervensaun, ๐ฆ๐๐ฎ.๐๐๐ฒ๐นรฉ๐ป๐๐ถ๐ฎ, Prezidente Autoridade Munisรญpiu Lautรฉm, ๐ฆ๐ฟ. ๐ รฉ๐น๐ถ๐ผ ๐ฑ๐ฒ ๐๐ฒ๐๐๐, ๐ฆ๐ hateten, mai iha fatin ida neโe atu partisipa atividade Seminรกriu Munisipรกl Desentralizasaun Dalan ba Poder Lokรกl iha Munisรญpiu Lautรฉm. Tanba nee, husu ba Membru Konsellu Konsultivu neโebรฉ envolve husi Xefe Suku sira hotu mai partisipa iha Seminรกriu ida neโe, nuneโe mรณs Korpu Reliziosa, Sosiedade Sivil, Delegasaun Teritorial sira neโebรฉ ejiste iha Munisรญpiu Lautรฉm no Membru Konsellu Koordenasaun Munisipรกl sira hotu, atu mai partisipa Seminรกriu Munisipรกl ida neโe hodi bele rona aprezentasaun husi Servisu Munisipรกl sira neโebรฉ tutela iha Sekretรกriu Munisipรกl iha Autoridade Muinisรญpiu Lautรฉm nian, nune’e iha aprezentasaun ida neโe ita bele nota problema dezafiu no sa situasaun maka Autoridade Munisรญpiu Lautรฉm enfrenta durante neโe, nuneโe mรณs iha rekomensaun ne’ebr aprezenta atu bele nuโudar relatรณriu ida ba iha nasionรกl, antes iha loron 30 Outobru 2025, neโebรฉ Ministru Administrasaun Estatal sei lori ba iha Primeiru Ministru (PM), hodi nuneโe tinan oin 20 de Maiu 2026 Governu anunsia Munisรญpiu neโebรฉ maka prepara ona no tama ona rekezitu atu tama ba iha eleisaun direta desentralizasaun Poder Lokรกl iha tinan 2027.

Tanba ida neโe, Autoridade Munisรญpiu konvida Diretor/a Servisu Munisipรกl, Xefe Departamentu, Diretor/a Delegasaun Teritorial, Administrador Postu Administrativu, Xefe Servisu Lokal, Xefe Suku, reprezentante Partidu Polรญtiku sira neโebe asentu iha Parlamentu Nasionรกl, Sosiedade Sivil, Relijiozu/a no entidade sira seluk mai partisipa Seminรกriu Munisipรกl ida neโe atu nuneโe bele rona Dezafiu sira durante neโe ita enfrenta, progresu saida maka halaโo ona no Solusaun Saida maka ita rekomenda atu nuneโe bele sai relatoriu ida.
Ba Seminรกriu Munisipรกl loron primeiru, aprezentasaun matรฉria dahuluk mak, Sekretรกriu Munisipรกl Administrasaun no Finansas, Sr. Fransisco dos Santos, aprezenta kona-ba Progresu Servisu Planeamentu, Finansas, Lojistiku no Mapeamentu.
Aprezentasaun tuir mai Sekretรกriu Munisipรกl Planeamentu Investimentu no Dezenvolvimentu Integradu, ๐ฆ๐ฟ. ๐ง๐ถ๐ฏ๐๐ฟ๐๐ถ๐ผ ๐ฑ๐ผ๐ ๐ฆ๐ฎ๐ป๐๐ผ๐, aprezenta ho materia kona-ba Prosesu Planeamentu Implementasaun PNDS, PDIM ne’ebรฉ destaka liu ba kualidade Implementasaun Projetu Munisipรกl no Planeamentu ho ninia Mapamentu.
Nuneโe mรณs Sekretรกriu Munisipรกl Assuntu Sosiais no Organizasaun Komunitรกria, ๐ฆ๐ฟ. ๐ญ๐ฒ๐ณ๐ฒ๐ฟ๐ถ๐ป๐ผ ๐ฑ๐ผ๐ ๐ฆ๐ฎ๐ป๐๐ผ๐ ๐ฆ๐ฒ๐พ๐๐ฒ๐ถ๐ฟ๐ฎ mรณs aprezenta materia kona-ba Asuntu Implementasaun Servisu Protesaun Sosial, Kondisaun Sosial iha Munisรญpiu Lautรฉm dadรบs kona-ba Ema ho Vulneravel no Defisiensia ho nia Mapamentu.



Enkuantu Diretor Servisu Servisu Munisipรกl Edukasaun, Munisรญpiu Lautรฉm, aprezentasaun kona-ba matรฉria implementasaun programa Diretor Servisu Edukasaun ho ninia Mapamentu, Implementasaun Munisipรกl Programa Merenda Eskolar (PME), Suvensaun Edukasaun Eskolar, Numeru Benefisiรกriu, Kualidade Ensinu no Total Professor/a.
Nuneโe mรณs Ministรฉriu Administrasaun Estatal (MAE) liu husi ekipa Gaspar Hunu Gusmรฃo Diretor Nasionรกl MAE, aprezenta materia kona-ba Estratรฉjia Desentralizasaun Administrativa no Harii Orgaun Representativa Poder Lokรกl iha Timor-Leste.
Diretor Servisus Munisipรกl, Programa Nasionรกl Dezenvolvimentu Suku (PNDS) Munisรญpiu Lautรฉm aprezenta matรฉria kona-ba Progresu Fisiku PNDS Regular 2025 nian iha Munisรญpiu Lautรฉm.



Nuneโe iha Seminรกriu Munisipรกl neโe ekipa MAE mรณs distribui Livru kona-ba Tรฉkniku Interministerial Desentralizasaun Administrativa, Grupu Tรฉkniku Permanente, Konsellu Koordenasaun Munisipรกl, Konsellu Konsultivu Munisipรกl, Asembleia Postu Administrativu, Orgaun Suku, Estratรฉjia Desentralizasaun Administrativa no harii Orgaun Representativa Poder Lokรกl iha Timor-Leste, Identifika Planeamentu no Prosedimentu Selesaun Projetu PNDS, Portal Munisipรกl Plata Forma Dadus ba Desenvolvimentu Timor-Leste nian.





Seminariu ne’e marka prezensa husi Membru Konsellu Konsultivu Munisipรกl, Konsellu Koordenasaun Munisipรกl, Diretor/a Servisus Munisipais, Administradรณr Postu Administrativu sira, Diretor/a Delegasaun Territorial, Partidus Polรญtiku, Parseiru Dezenvolvimentu no kargu Xefia sira inklui funsionariu ajente no Administrasaun Munisipรกl.
๐๐๐ข๐๐ฉ๐
๐รฉ๐๐๐ ๐๐ผ๐-๐๐๐ช๐ฉรฉ๐ข