1. Jeografia
Lautém mak munisípiu ida husi Timor-Leste, ne’ebé lokaliza iha parte este, ne’ebé halo fronteira ho Mar de Timor no Arafura Estreito (este), Mar de Timor (sul), Munisípiu Baucau no Munisípiu Viqueque (oeste) no Estreito do Wetar (norte). Munisípiu referido iha postu administrativu 6: Lospalos, Lautém, Iliomar, Luro, Tutuala no Loré, ne’ebé inklui 34 suku.
Demográfikamente, Lautém iha total de populasaun hamutuk ema nain 92,409 no densidade populasaun mak 36,90 ba área 1,816.7 km2. Grupu de populasaun ida ne’e, koalia lian: Tetun, Fataluku, Makasa’e, Makalero, Sa’ane, no Macoa.
2. Toponímia
Hanesan mós ho munisípiu seluk, Lautém mós iha signifikadu próprio ba naran munisípiu nian. Liafuan ne’e rasik nia origem husi lian Fataluku ne’ebé kompostu husi liafuan rua: Lau + Tem/Teinu. Tuir istória haktuir katak, hori uluk beiala sira hanaran rai ne’e ho Lauteinu ou Lauteira, Lau signifika tais no teinu/teira signifika lulik.
3. Istória
Tuir istória, antes Portugues sira estabelese sira nian autoridade iha rai Lautém, iha ona autoridade tradisional ne’ebé ukun. Iha tinan 1698, Governo Portugues introdús sira nia autoridade, liu husi Governador António Coelho Guerreiro. Iha tinan ne’e, sira hahu halo intervensaun ba Autoridade tradisional sira iha Timor, inklui iha Lautém. Iha loron 20 de Abril de 1859, liu husi Governador Afonso de Castro estabelese 11 Distritu, Lautém mos sai hanesan distritu ida ho nia naran Distritu de Faturo no nia sede iha Lautém ne’ebé komposto husi reino Sarau no reino Matarupa. Liu tiha Segunda Guerra Mundial, Governador Oscar Ruas muda komando militar ne’e transforma fali ba Circuscriação Civil ne’ebé kompostu husi postu administrativu civil Lospalos, Iliomar, Lautem Luro, Tutuala no Loré. Iha tempu okupasaun indonésia, Lautém sai hanesan Distritu no ikus mai sai hanesan munisípiu.
4. Klima
Em termos de klima, jeralmente klima iha Munisipiu Lautém hanesan ho munisípiu seluk iha Timor-Leste. Durante fulan maio too julho, médio udan mak udan dala rua por semana no durante fulan novembro too janeiro médio udan sempre mai oras rua nia laran kada loron. Durante fulan agosto too outubro, klima manas no rai maran, sem udan. Klima médio mak husi 23,6oC-31,8oC, ho klima ne’e aas to’o 38oC. Durante tempu bailoron, mota Raumoko, Ralailaba no Lagoa Ira-Lalaro hanesan fontes be’e mos.
5. Pontu Interese
Pontu interese husi Munisípiu Lautém inklui “Jaco, Tasi Ibun COM, Lagoa Umunira, Pousada Tutuala, Lagoa Ira-Lalaro, no Ili-Kere-Kere.