𝗟𝗼𝘀𝗽𝗮𝗹𝗼𝘀, 𝗞𝘂𝗮𝗿𝘁𝗮-𝗳𝗲𝗶𝗿𝗮, 𝟯 𝗗𝗲𝘇𝗲𝗺𝗯𝗿𝘂 𝟮𝟬𝟮𝟱

𝗦𝘂𝗮.𝗘𝘀𝗲𝗹é𝗻𝘀𝗶𝗮, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, hamutuk ho Sekretáriu Estadu Floresta, reprezentante Ministra Solidariedade Sosial no Inkluzaun, reprezentante Komandante Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém, Diretora Sentru Solidariedade Sosial Munisípiu Lautém, Ema ho Defisiénsia sira iha kada Postu Administrativu sira iha Munisípiu Lautém no entidade sira komemora loron Mundial Ema ho Defisiénsia, ne’ebé hala’o iha Salaun Orfonatu Parókia Lospalos.
Selebrasaun Loron Mundiál ba EhD ba tinan 2025 ho tema Mundiál “Haburas Sosiedade Ne’ebé Inkluzivu ba Defisiénsia Hodi Avansa Progresu Sosiál” no tema Nasionál “Implementasaun Planu Asaun Nasionál-PAN ba Ema ho Defisiénsia-EhD 2021-2030 no CRPD (𝘊𝘰𝘯𝘷𝘦𝘯𝘵𝘪𝘰𝘯 𝘰𝘯 𝘵𝘩𝘦 𝘙𝘪𝘨𝘩𝘵𝘴 𝘰𝘧 𝘗𝘦𝘳𝘴𝘰𝘯𝘴 𝘸𝘪𝘵𝘩 𝘋𝘪𝘴𝘢𝘣𝘪𝘭𝘪𝘵𝘪𝘦𝘴) Iha Nivel Hotu-Hotu, Mak Xavi ba Timor-Leste Hodi Avansa Progresu Sosiál no Haburas Inkluzaun Defisiénsia”.

Iha diskursu, 𝗦𝘂𝗮.𝗘𝘀𝗲𝗹é𝗻𝘀𝗶𝗮, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝗦𝗿. 𝗠é𝗹𝗶𝗼 𝗱𝗲 𝗝𝗲𝘀𝘂𝘀 𝗦𝗛, hateten, orgullu ida hodi reprezenta Governu bele partisipa okaziaun importante ida ne’e, nune’e ho konsiderasaun aas, ita hotu hamutuk iha loron importante ida ne’e, atu Komemora loron Internasionál ba ema ho defisiénsia, loron ida ne’ebé fó oportunidade mai ita hotu atu halo reflesaun kle’an, aumenta konsientizasaun no fó Impotânsia ba Diretu, dignidade no partisipasaun plena ba ema ho defisiénsia iha vida sosiál ekonómia ho Komunidade.
Nia dehan, loron 3 Dezembru mak loron ne’ebé mundu tomak inklui Timor-Leste, determina ona iha kalendáriu Internasionál atu komemora no fó hanoin ba entidade hotu-hotu, tantu Governu, Sosiedade sivil no Komunidade enjeral katak, dezenvolvimentu sei la kompletu bainhira ema ho defisiénsia seidauk hetan oportunidade hanesan ho ema seluk.
Lider másimu iha Munisípiu Lautém reforsa tan katak, iha lina global hatuur klaru iha dokumentu “Objetivu Dezenvolvimentu Sustentavel (ODS) liuliu objetivu ODS hirak ne’ebé fó prioridade ba Inkluzaun, Igualdade no asesu ba servisu esensial, esforsu mundial ida ne’e, hatudu sei la husik ema ida iha kotuk iha dezenvolvimentu.





Komprimisiu hirak ne’e refleta iha dokumentu prinsipal sira hanesan Constituição da Republica Demokratica de Timor-Leste (CRDTL), Artigu 21 Kona-ba Cidadão Com deficiência,
Plano de Ação Naçional Para Pessoas com Defiçiência 2021-2030 Convenção das Naçoes Unidas sobre os Diretos das Pessoas com Defiçiências (CRPD) Reçolução do Governo no.14/2012 Politica Nacional para a inclusão e promoção dos Diretos das pessoascom Deficiência, nomos normas punitivas ho Codigo Penal do Timor-Leste.
Governu Timor-Leste nia komitmentu klaru mak atu promove no proteje diretu ema ho defisiénsia, asegura inkluzaun iha dezenvolvimentu sosial no ekonomiku, hodi garantia igualdade oportunidade, partisipasaun ativa no bem-estar ba ema hotu.
Responsavel masimu iha Munisípiu Lautém afirma, iha nível lokál Autoridade Munisipál Lautém iha komprimisiu hodi oinsá bele promove no asegura diretu no asesu ema ho defisiénsia ba iha aspeitu dezenvolvimentu iha nível Munisipál, Komprimisiu Autoridade Munisípál ne’e sei konkretiza liu husi implementasaun polítika inkluzivu mak hanesan, Hadia Asesu ba Edifísiu Públiku, Promove Partisipasaun Efetiva, Reforsa Kooperasaun no Integra Prinsípiu GEDSI.





Selebrasaun Loron Mundiál ba Ema ho Defisiénsia-EhD iha Munisípiu Lautém hahú ho Misa agradesimentu ba inkluzaun defisiénsia, iha Igreja Parokia São Pualo Lospalos, hafoin Misa kontinua ho Marsa inklusivu hahú husi Igreja oin ba Sentru Kultural Merkadu Lama, Central, Lere-Loho, Bundarang Titer mai to’o Bundarang Loja no.1 Autoridade Munisipál Sekretariu Estadu Floresta no maluk difisiénsia sira inklui sira nia família akompaña.
Iha Komemorasaun ne’e Prezidente Autoridade Munisipál Lautém hamutuk ho Sekretáriu Estadu Floresta entrega Sertifikadu ba manan na’in sira I lugar BOCE, II lugar BOCE, I lugar Atletismu no II lugar Atletismu.

Aleinde ne’e mos iha mensajen kona-ba Selebrasaun Loron Mundial Ema ho Defisiensia husi Ministra Solidariedade Sosial no Inkluzaun (MSSI), nian ne’ebe hato’o husi Diretor Kooperasaun no Parseria.
Iha Selebrasaun Loron Mundial Ema ho Defisiénsia iha mos Talk Show ne’ebe Orador sira mak Prezidente Autoridade Munisípiu Lautém, Diretor Servisu Munisipál Edukasaun Munisípiu Lautém no Diretor Servisu Munisipál Saúde Munisípiu Lautém, kontinua Distribuisaun Aihan Komplementar ba ema ho Defisiensia sira.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
(𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢)