𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐒𝐞𝐠𝐮𝐧𝐝𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟕 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓

Ekipa husi ASEA-UK Supporting the Advancement of Girls Education (SAGEN) no reprezentante Britihs Council, Sra. Rebeka hamutuk ho Diretor Jeral husi Ministériu Edukasaun (ME), ne’ebé akompaña ho Diretor Servisu Munisipál Edukasaun Munisípiu Lautém, hala’o enkontru ho Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, ne’ebé hala’o iha Sala VIP Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.

Durante iha enkontru ko’alia kona-ba atu harii projetu formasaun iha Munisípiu Lautém, oinsá empoderamentu ba labarik feto no mane marjinalizadu sira ho abilidade emprengabilidade, literasia finanseiru no abilidade dijitál ne’ebé presiza atu kria meiu moris sustentavel, nune’e mós atu kapasita no dezenvolve estudante sira, atu nune’e futuru estudante sira kria rasik negósiu moris nian.

Programa husi ASEAN-UK Supporting the Advancement of Girls Education (SAGEN) objetivu atu responde ba nesesidade hirak ne’ebé liu husi implementa projetu pilotu, Juventude Empregu Skill ba área rurál sira iha Timor-Leste, inisiativa ida ne’e bazeia ba envolvimentu iha rai laran ho pesoál xave sira husi Ministeriu Edukasaun (ME) no UN Women, atu dezeña no implementa formasaun emprenzariedade ida ne’ebé responsivu ba jéneru durante oras 100.

Formasaun ida ne’e mós atu harii oportunidade ekonómiku lokál sira, dezenvolve kapasidade profesór profisionál sira nian, no fasilita partisipasaun empreza lokál sira nian komunidade sira, projetu pilotu ne’e sei prepara labarik feto marjinalizadu sira no koordenasaun ki’ik ida husi labarik mane marjinalizadu sira ho abilidade emprengabilidade, literasia finanseiru no abilidade dijitál ne’ebé presiza atu kria meiu moris sustentavel sira.

Pilotu ne’e sei implementa iha Munisípiu Lautém no Oecusse, Munisípiu sira ne’ebé Ministériu Edukasaun (ME) hili tanba sira nia paizajen ekonómiku no potensialidade emprezariedade iha setór sira hanesan ekoturizmu, artefas, agrikultura, no retallu eskala ki’ik.

Liu husi servisu ho instituisaun Sentru aprendizajen komunitária (CLC) no Edukasaun no Formasaun Téknika no profisionál (TVET), inisiativa ne’e ninia objetivu atu fornese oportunidade aprendizajen ne’ebé asesivel eskalavel no sustentavel ba labarik feto no labarik mane sira ne’ebé marjinalidor liu husi abilidade dijitál no emprezariál ba Sistema edukasaun iha Timor-Leste, espesiál iha Munisípiu Lautém.

Iha intervensaun, Sua.Eselénsia, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, Sr. Mélio de Jesus, SH, hateten,  Autoridade Munisipál Lautém ho nia Povu Munisípiu Lautém nakloke ba kualkér Organizasaun Nasional no Internasional, Instituisaun Estadu Públiku, Parseiru Dezenvolvimentu no Koorpu Bilateral sira hotu ne’ebé interesante tebes hakarak mai hala’o dezenvolvimentu iha Munisípiu Lautém, tanba Povu Munisípiu Lautém hakarak tebes simu dezenvolvimentu, atu nune’e Munisípiu Lautém bele moris di’ak iha era ukun rasik an nian.

Prezidente Autoridade Munisipál Lautém esplika, Setor Edukasaun Importante tebes, tanba Setor Edukasaun mak bele muda mentalidade ba sidadaun sira nian, atu nune’e bele futuru bele dezenvolve nasaun espesiál iha Munisípiu Lautém, tanba ida ne’e nu’udar Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, presiza tebes apoiu kooperasaun ba instituisaun sira hotu espesiál iha área Edukasaun nian, tanba Edukasaun mak pilár importante ba sustentabilidade nasaun ida ne’e nian.

Aleinde ne’e prezensa husi Sra. Rebeka ho ekipa tomak husi Ministériu Edukasaun, Autoridade Munisípiu Lautém nafatin hein prosesu tuir mai, hahú husi enkontru ne’e bele hala’o ona servisu hamutuk, atu nune’e bele implementa planu no programa ne’ebé Ekipa husi ASEA-UK Supporting the Advancement of Girls Education (SAGEN) ne’ebé iha atu implementa iha Munisípiu Lautém.

Tanba projetu ida ne’e implementa ona iha Munisípiu Lautém bele respondeona preokupasaun durante ne’ebé durante estudante no profesór sira infrenta, tanba durante eskola sira laiha fasilidade ne’ebé adekuadu ba iha Eskola Tekniku Vokasional sira ne’ebé eziste iha Munisípiu Lautém.

Enkuantu, Autoridade Munisipiu Lautem hein katak, ho projetu ne’ebé iha ita bele apoiu ba Eskola Tekniku Vokasional sira iha Munisipiu Lautem, atu fasilita ekipamentu sira hanesan laboratóriu ba prátika mekaniku nian, atu nune’e estudante sira bele utiliza.

Tanba vizaun no misaun Prezidente Autoridade Munisipál Lautém nian mak dijitalizasaun importante tebes ba futuru sustentabilidade nasaun RDTL nian espesiál iha Munisípiu Lautém, tanba ida ne’e apresia ba projetu ida ne’e liga ba dijitalizasaun, atu nune’e bele fó formasaun ba joven vulneravel sira, atu nune’e sira bele utiliza ba siénsia sira ne’ebé hetan hodi bele implementa iha sira nia moris loroloron.

Iha fatin ne’ebé hanesan reprezentante Britihs Council, Sra. Rebeka, hatutan, objetivu ba projetu ida ne’e rasik mak oinsá atu dezenvolve joven sira, inklui joven feto no mane sira hodi kapasita, abilidade, dijitalizasaun no iha emprendedorizmu hodi ajuda sira, nune’e bele asesu iha merkadu bele há fasil hodi ajuda ekonomikamente independente.

Nia esplika, benefisiáriu ba iha projetu ida ne’e rasik, atu foka ba iha 100 ne’ebé feto kompostu husi 80 no mane 20, ne’ebé maka foka ona Munisípiu rua kompostu husi Munisípiu Lautém no RAEOA, loos katak foka liu ba iha estudante sira ne’ebé maka husi Sentru Formasaun Komunitária no liga ba iha STM sira atu bele servisu direta.

Nia subliña tan, posibilidade projetu bele hala’o iha tinan ida ne’e, enkontru ida ne’e hanesan atu rona entidade sira hotu, atu bele esplora posibilidade estratéjia saida maka ita rona, projetu ida ne’e liga liu ba joven feto no mane ba vulneravel sira oinsá atu kapasita sira hodi bele hetan sira nia abilidade atu bele iha finansiamentu independénsia ida ne’ebé maka fontes.

Remata

Média PAM-Lautém

© 2025 Lautem Muncipality Authority