Lagoa Umunira, Potensia Turistiku ida ne’ebe existe iha Munisipiu Lautem ho nia beleza natural furak hodi dada ema nia atensaun hodi vizita fatin nee.
Lautem nu’udar munisipiu ida ne’ebe riku iha potensia turristiku no beleza natureza iha tasi no mos iha foho nebe’e bele atrai ema barak nia atensaun hodi vizita munisipiu nee.
Potensia natureza ida nebe haksumik-an hela iha munisipiu Lautem ho nia paizajen furak, haleu ho foho no ho bee neebe mos ho nia kor verde koñesidu ho naran logoa Umunira lokaliza iha Aldeia Vailo-Vaia, Suco Com, Posto Administrativu Lautem, Municipiu Lautem.
Naturalmente, lagoa Umunira ho tasi nivelado, nune’e bainhira tasi sa’e, be’e iha lagoa nee mos sa’e no bainhira tasi ben tun, bee iha lagoa ne’e mos tun.
Transporte Publiku (Bis Dili -Lospalos) – Ita sae mikrolet 09 ba tun iha rua Praia dos Coqueiros(Pantai Kelapa) Kampung Alor Tasi Ibun Parte Letefoho Speciality Coffee Roaster nia oin. Bis sei para iha Estrada ninin ita bele sa’e Bis kualker oras (entre tuku 10:00 dader to tuku 17:30 lokraik) iha bis para fatin.
Transporte Publiku (Baucau – Lospalos BM) Bele hein iha Terminal Baucau Vila Nova ou bele mos hein iha Vila Antiga Pausada de Baucau nia oin.
Microlet nia oin hakerek letra (Baucau – Lospalos BM) Bele mos hein Bis ne’ebe mai husi Dili – Lospalos.
Lista kontakto Bis:
Bis Irmãos Unidos 7525 9276
Bis Alospar 7567 7429
Bis Naza Pitilety 7673 7929
Bis Partner 7653 6947
Bis Usaha Muda(Pink) 7641 3938
Bis Paihira 76744834
Bis Ileasaun 76385390
Bis Raiputu 75857151
Bis Waterira 7730 2727
Lautem hanesan municipio ida nebe iha potensia area turistiku nebe boot iha porte Leste ilha Timor nian. Iha area protejidu Parke National Nino Konis Santana nebe visitante sira bele ba halo trakking (lao ain ). Iha foho Paitchau visitante sira bele ba Sae foho (Hiking) sujere atu lao sae foho iha tempu bai loron tanba fatin nee namdoras no tenki uja sapatu nebe proprio ba sae foho nian(hiking boot) no rekomenda ba visitante sira atu lao ho mata dalan (Tour Guide) ruma wainhira hakarak atu sa’e foho Paitchau. Foho Paitchau ne’e identifika ona hanesan sitiu istoriku tanba Gerrileiru Falintil sira uza no okupa fatin nee durante resistensia hasoru okupasaun indonesia.
Ira Lalaro konhesidu hanesan lagoa nebe boot liu iha Timor ho nia luan be nalihun kuaze 406 kilometru kuadradu nebe atrai tebes vizitante lokal no mos domestiku sira atu vizitante sitiu nee. Visitante lokal iha fim da semana iha tempu bai loron sempre ba kail ikan i tunu no mos halo piknik iha sitiu refere hodi hetan anin fresku lagoa nian no koko sabor ikan fresku husi lagoa.
Ilha de Jaco hanesan ilha protejidu iha Timor tanba bandu vizitante sira atu bele ba kasa animal fuik no mos taa ai horis iha ilha refere. Ilha Jaco iha tasi been nebe mos kuaze halo ita matan hare hetan tasi ninin nia klean tanba tasi been nebe mos tanba menus liu hetan pollusaun. Ilha jaco atrai tebes turista lokal no mos international hodi visita tanba bele luku (snorkling) iha fatin refere. Ba lukudor sira nebe uja aparelu (Scuba gear) iha fim de semana sira mai luku tanba hakarak hare biodiversidade tasi okos nian.
Praia Valu sitiu ba nani no luku nebe diak tebes nudar alternative ba vizitante hirak nebe mak hakarak hakmatek no senti anin fresku iha fim da semana no loron feriadu passa tempu ho familia. Praia Valu sempre inunda ho vizitante iha loron 1 fulan Dezembro kada tinan. Praia Valu mos iha restourante no uma ba bainaka/vizitante guest house Valu-Sere.
Praia Com fatin furak ba Vizitante nebe gosta atu nani, Luku tasi(Snorkling), Luku tasi ho aparelu (Scuba diving) no mos sai hanesan fatin ba vizitante sira hodi deskansa iha kalan see karik halo peseiu ho transporte privadu no hili dalan liu husi Lautem – Com. Praia Com iha guest house lubuk ida iha tasi ninin nebe furak ho hamaluk ita ho laloran tasi nia lian iha kalan halo vizitante sira nia deskansa furak liu halo sira senti hanesan iha paraisu ida ne’ebe furak iha tempu kalan.
© 2025 Autoridade Municipal Lautém