𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐓𝐞𝐫𝐬𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟏𝟓 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
Provedór Direitus Humanus no Justisa (PDHJ) 𝐒𝐫. 𝐕𝐢𝐫𝐠𝐢𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐚 𝐒𝐢𝐥𝐯𝐚 𝐆𝐮𝐭𝐞𝐫𝐫𝐞𝐬 ho nia ekipa hala’o enkontru ho Prezidente Autoridade Munisipál Lautém interinu ne’ebé akompaña ho Diretor/a Servisu Munisipál no Diretor/a Delegasaun Teritorial sira iha Munisípiu Lautém, enkontru ne’e hala’o iha sala VIP Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Objetivu prinsipál ba enkontru ida ne’e, parte PDHJ hodi kria komunikasaun no koordenasaun servisu ne’ebé di’ak ho Autoridade Munisipál Lautém, tanba Providór iha Planu atu rekruta funsionáriu na’in rua mai iha Munisípiu Lautém hodi hakbesik servisu ba Komunidade sira.
Iha intervista, Sua.Eselénsia, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém interinu, 𝐒𝐫. 𝐅𝐫𝐚𝐧𝐜𝐢𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨𝐬 hateten, Provedór Direitus Humanus no Justisa (PDHJ) mai iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém hodi hala’o enkontru ho Autoridade Munisipál Lautém, hodi ko’alia relasiona ho atividade PDHJ nian bazeia ba konstituisaun artigu 27 nune’e mós ko’alia kona-ba keixa ruma ne’ebé entidade sira iha Munisípiu Lautém hato’o ba PDHJ.
Iha fatin ne’ebé hanesan, Providór Direitus Humanus no Justisa (PDHJ) 𝐒𝐫. 𝐕𝐢𝐫𝐠𝐢𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐚 𝐒𝐢𝐥𝐯𝐚 𝐆𝐮𝐭𝐞𝐫𝐫𝐞𝐬, hatutan, PDHJ hala’o enkontru hodi fahe informasaun ba Autoridade Munisipál Lautém kona-ba kompeténsia PDHJ nian no servisu sira ne’ebé iha.
Durante iha enkontru Providór mós fahe informasaun kona-ba lamentasaun husi komunidade sira ba PDHJ relasiona ho Autoridade Munisipál nian, hanesan Servisu Saude, Edukasaun, Infraestrutura inklui Servisu Komunikasaun nian.
Tanba ne’e, Providor mós espresa intensaun no Planu PDHJ atu estabelese fokal poin na’in rua iha Munisípiu Lautém, tanba bainhira PDHJ iha ona komunikasaun ho Autoridade Munisipál Lautém, másimu iha fulan Junu 2025 PDHJ hala’o ona prosesu rekrutamentu.
Prezensa Pontu Vokal PDHJ iha Munisípiu Lautém, atu fó apoiu ba Delegasaun Teritorial sira ne’ebé eziste ona, hodi simu keixa fahe informasaun ba komunidade sira, ne’ebé sei hala’o servisu hanesan, Monitorizasaun, Fiskalizasaun no Investigasaun liuliu rekolla informasaun sira ne’ebé iha relasaun servisu PDHJ nian.
Nune’e mós Autoridade Munisipál Lautém hato’o preokupasaun balun relasiona ho aplikasaun Lei Komunikasaun nian, tanba bainhira Jornalista fó sai informasaun tenke iha faktus no evidénsia, tanba tuir Autoridade Munisipiu Lautém nia haree Jornalista ne’ebé publika informasaun atividade Autoridade Munisipál Lautém nian ne’ebé viral loos iha Sosial Media la halo konfirmasaun ba Autoridade Munisipál Lautém antes fó sai informasaun.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
(𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢)
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐊𝐮𝐚𝐫𝐭𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟏𝟔 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
Sua Eselensia Prezidente Interinu Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫. 𝐅𝐫𝐚𝐧𝐜𝐢𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐨𝐬 𝐒𝐚𝐧𝐭𝐨s, hateten, realizasaun enkontru ida ne’e atu forma Komisaun Organizadora nune’e halo preparasaun neebe diak hodi koresponde ba loron nasionais sira nebe Munisipiu sei realiza iha tinan 2025. Reuniaun nee realiza iha Salaun Autoridade Munisipiu Lautem.
Presidente interinu salienta katak komisaun organizadora nebe estabelese ona seksaun sira iha tinan kotuk nafatin, halo mudansa deit ba kolokasaun kada diresaun sira nunee hotu-hotu bele intende ba kada atividade sira neebe iha. Kada seksaun nebe fahe ona kompostu hosi Sekretariu Munisipiu, Presidente CMCLNL, PNTL Munisipiu Lautem, Diretor/a Servisu Munisipál no Delegasaun Teritorial sira, Jerente Telekomunikasaun sira, atu nune’e ida-idak bele asumi knaar ho responsabilidade ba atividade sira nebe sei hala’o iha tinan 2025.
Loron nasionais ba tinan 2025 nian nafatin responsavel másimu hosi Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, Komandante Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém, Prezidente CMCLN Munisípiu Lautém. Prezidente Komisaun Organizadora ba tinan 2025, Sekretáriu Munisipál Administrasaun no Finansas, Vise Prezidente Komisaun Organizadora mak Sekretáriu Munisipál Asuntu Sosial no Organizasaun Komunitaria.
Presidente interinu, eselensia sekretariu Munisipiu asuntu finansas, informa ba membu komisaun organizadora atu kada seksaun ida-idak prepara ida-idak nian planu asaun ba atividade sira loron nasionais hanesan loron 20 de Maiu tinan ida ne’e, submeter ba Presidente Autoridade Munisipiu nunee hetan aprovasaun nunee parte finansas prepara nia orsamentu ba kada planu atividade.
Aleinde ne’e mós iha tinan ida ne’e iha eventu importante ida mak tinan 50 ba loron Proklamasaun Indepedensia no eventu loron nasionais sira seluk. Nune’e Autoridade Munisipiu Munisipiu sei prepara Sub-Komisaun ida ba prienxe Feira Nasionál nian, tanba ida ne’e husu kada diresaun Servisu Munisipál no Delegasaun Territorial, Ajensia Autonomu sira ne’ebé prienxe ona iha Portal Munisipál, bele akumula dadus sira hodi entrega ba IT, nune’e loke no fó sai iha tempu Feira Nasionál ne’ebé sei hahú iha loron 15 to’o 20 de Maiu 2025.
Husi rezultadu reuniaun Forma Komisaun Organizadora ba Loron Nasionais 2025, membru komisaun deside ona seksaun sira hamutuk mak hanesan “ Seksaun sekretariadu, Tezoreiru, Protokolu, Serimonia, Liturjia, Feira, Corpo no Coro Içar da Bandeira, Divertimentu, Kompetisaun, Lojistika no Ekipamentu, Primeiru Sokoru, Dokumentasaun, Dekorasaun , Konsumu, Mobilizasaun Masa no Seguransa.”
Iha reuniaun nee hetan partisipasaun maximu husi Sekretáriu Munisipais, Prezidente Konsellu Munisipál Kombatente Libertasaun Nasionál Munisípiu Lautém Organizasaun Komunitária, no Segundu Komandante PNTL Munisípiu Lautém hahú realiza enkontru ho Diretor Servisu Munisipál, Delegasaun Teritorial, Jerente Banku no Jerente Telekomunikasaun.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
(𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢)
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐒𝐞𝐠𝐮𝐧𝐝𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟏𝟒 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
Estudante Universidade da Paz (UNPAZ), hamutuk na’in 183 husi Fakuldade hamutuk 6 hanesan Fakuldade Ekonómia, Diretu, Siensia Sosiais no Umanitaria, Saude Públika Siensia Médikas, Enjenária no Teknolójia Agrikola, hodi hala’o Atividade Prátika Aprendisajen Kampu (PAK), durante fulan tolu hahú iha fulan Abril to’o fulan Jullu 2025, iha Postu, Suku no Aldeia, aprezentasaun ne’e hala’o iha Salaun Autoridade Munisipál Lautém.
Iha intervensaun, 𝐒𝐮𝐚. 𝐄𝐱𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém interinu, Sr. Francisco dos Santos, hateten, estudu ida ne’e sei iha klaran tun ba iha terenu filafali mai hodi konfirma dadus sira ne’ebé durante ne’e hetan iha terenu, tanba imi ba direta Postu rasik, Suku no Aldeia ne’ebé reprezenta Universidade hodi hala’o atividade.
Bainhira iha terenu foti dadus, labele konsumu dadus no informasaun politiza, tanba dadus sira ne’ebé hetan, tenke ajusta ho estudante sira ne’ebé uluk, ne’ebé mai fali iha Autoridade Munisípiu hodi aprezenta kada departamentu nia dadus ne’ebé durante ne’e hetan iha terenu, atu nune’e bainhira lori ba hodi hala’o iha ámbitu estudu hodi publika públiku labele konsumu ho dadus loos.
Tanba ida ne’e, Prezidente Autoridade interinu, agradese ba estudante husi Universidade da Paz (UNPAZ) mai hala’o atividade Prátika Aprendisajen Kampu (PAK), iha Munisípiu Lautém, durante fulan tolu nia laran, karik hasoru difikuldade ruma bele hato’o diretamente ba Administrador Postu, Xefe Suku, Xefe Aldeia no Komandante Eskuadra PNTL iha Postu sira inklui Komunidade sira bele hato’o hodi buka nia solusaun ba difikuldade ne’ebé enfrenta.
Remata
(Média PAM-Lautém)
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐊𝐢𝐧𝐭𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟏𝟎 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, husu Autoridade Postu no Suku kontinua koopera ho Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL), Munisípiu Lautém, atu nune’e bele asegura situasaun iha Munisípiu Lautém, nune’e hodi kria estabilidade amizade, nune’e komunidade sira moris ho situasaun livre hodi buka moris atu sustena sira nia moris loroloron, nune’e mós emprezáriu lokál, nasionál no internasionál sira bele halo dezenvolvimentu iha Munisípiu Lautém hodi fó servisu fali ba jerasaun foun sira, lia hirak ne’e hato’o iha ámbitu abertura eventu jogu desportiva hodi komemora loron Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) ba dala 25 iha Munisípiu Lautém ho tema “𝙃𝙖𝙢𝙪𝙩𝙪𝙠 𝙄𝙩𝙖 𝙃𝙖𝙢𝙚𝙩𝙞𝙣 𝙆𝙤𝙣𝙛𝙞𝙖𝙣𝙨𝙖”, ne’ebé hala’o iha Salaun Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém.
Iha intervensaun, Sua.Eselénsia, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, husu Autoridade Postu, Autoridade Komunitária no Aldeia kontinua koopera nafatin Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém hodi asegura situasaun iha Munisípiu Lautém hodi nune’e bele kria hakmatek estabilidade amizade, nune’e Komunidade sira bele livre iha situasaun ne’ebé hakmatek, hodi hala’o ida-idak nia atividade agrikultura no negósiu ekonomia hodi sustenta moris loroloron nian, nune’e mós emprezáriu sira bele garantia bele halo investimentu hodi kontinua fó servisu ba joven sira.
Nia esplika, atuál Komandante Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém, ne’ebé hamutuk ho nia membru sira ho sakrifísiu no vontade tomak hodi asumi papél ho responsabilidade ne’ebé Estadu no Povu fó, hodi hala’o Lei no Ordem hodi servisu hamutuk ho Autoridade Postu, Autoridade Suku, Aldeia no Komunidade sira hotu, nune’e bele kria unidade no estabilidade.
Prezidente Autoridade Munisipál Lautém fó agradese ba Komandante Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém ho nia membru sira hotu, tanba durante mandatu Prezidente Autoridade Munisipál Lautém ho nia estrutura tomak tinan ida resin ona, maibe grau Criminalidade iha Munisípiu Lautém menus tebes.
Nune’e mós, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém kongratula no apresiasaun ba Komisaun Organizadora ne’ebé bele organiza eventu desportiva no jogu amizade iha ámbitu selebrasaun tinan 25 ba loron PNTL nian ne’ebé ho tema jerál “𝙃𝘼𝙈𝙐𝙏𝙐𝙆 𝙄𝙏𝘼 𝙃𝘼𝙈𝙀𝙏𝙄𝙉 𝙆𝙊𝙉𝙁𝙄𝘼𝙉𝙎𝘼”.
Tanba ida ne’e konvida komunidade sira hotu, bele asiste eventu desportiva no jogu amizade ida ne’e ho objetivu atu kria amizade ne’ebé di’ak entre PNTL no Komunidade, PNTL no Autoridade lokál, PNTL no Sosiedade sira hotu iha Munisípiu Lautém.
Ekipa jogadór sira ne’ebé atu partisipa atividade eventu desportiva no jogu amizade ida ne’e, la’os mai atu hadau prémiu no hadau primeiru lugár no segundu lugár, maibé jogu amizade ida ne’e hodi selebra loron PNTL nian, nune’e bele manán konfiansa parte komunidade no PNTL Munisípiu Lautém, nune’e bele nafatin servisu hamutuk ba oin hodi bele atinji objetivu finál mak estabilidade no unidade iha Munisípiu Lautém.
Entretantu, Komisaun Organiza rejistu klubu hamutuk 15 hodi kompete eventu desportiva, Jogu Futsal ba Mane no Voliball Mane no Feto, ne’ebé envolve mós husi membru PNTL Munisípiu Lautém klubu rua.
Aniversáriu tinan 25 ba Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Lautém liu husi Komisau Organizadora hodi hala’o mós preparasaun ba asaun karidade ne’ebé finansia husi Kompañia Salvasaun loja no.3 Lospalos, hamutuk pakote 75 ne’ebé Komisaun Organizadora identifika ba komunidade vulneravel sira iha Aldeia 11 Suku Fuiloro, Postu Administrativu Lospalos, hodi fahe ba komunidade vulneravel ne’ebé reprezenta Aldeia 11.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
(𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢)
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐊𝐢𝐧𝐭𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟏𝟎 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, hamutuk ho funsionáriu sira iha kada Servisu Munisipál ne’ebé tutela iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém no Servisu Delegasaun Territoriál sira, hahú Koilleta tan Batar kuaze 1.7 Hektar, iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Atividade Demo Plot Agrikultura Integradu ne’e inisiativa husi Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, iha ne’ebé orienta Diresaun Servisu Munisipál Agrikultura Munisípiu Lautém, organiza funsionáriu estensionista sira hodi hala’o Demo Plot ida ne’e ho produtu oin-oin, hanesan Kolam Ikan, Haki’ak Mareko, Hortikultura Kuda Fore Tali, Pateka no Ai Manas.
Iha intervista, 𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, hateten, hala’o Koilleta no Silu Batar hamutuk 1.7 Hektar ne’ebé iha resintu Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém, ne’ebé hahú husi Diresaun Servisu Munisipál sira no Diresaun Delegasaun Territoriál sira.
Nia dehan, Demo Plot Agrikultura Integradu, hafoin Koilleta iha mós Kolam Ikan, Haki’ak Mareko no Hortikultura Kuda Fore Tali, Pateka no Ai Manas.
Enkuantu reseita ne’ebé Autoridade Munisipál Lautém liu husi Diresaun Servisu Munisipál Agrikultura hetan husi Demo Plot Agrikultura Integradu, maibé reseita provizória husi Fore Tali kuaze $.800, Ikan kuaze $.100 resin no Mareko fa’an nia tolun mak kuaze $.80.
Entretantu relatóriu ne’ebé tékniku Agrikultura iha Demo Plot Batar ida ne’e, Pemecar ekor iha Munisípiu Lautém, tanba Agrikultura sira ne’ebé halo toos kuda Batar kada Hektare ne’e kuaze 2,5 Toneladas, maibé Demo Plot ida ne’e hetan 5 Toneladas, maski foin hahú iha Munisípiu Lautém ninia produsaun Batar atinji liu Agrikultura sira halo iha kada sensus ne’ebé Servisu Munisipál halo Agrikultura sira iha toos.
Espera hafoin Koilleta Batar ida ne’e, Autoridade Munisipál Lautém kontinua nafatin kuda Fore Mungu, tanba ita-nia espetativa ladún barak maibé bele fornese ba iha Merenda Eskolár ba kada Eskola iha Munisípiu Lautém. Tanba ida ne’e, hahú husi funsionáriu kazuais to’o Funsionáriu Permanente ne’ebé koopera tebes ba servisu hodi realiza Demo Plot ida ne’e, sai nu’udar pilotu ida hodi hatudu ezemplu di’ak ida ba Agrikultura sira iha Munisípiu Lautém, nune’e bele halo tuir.
Lider másimu iha Munisípiu Lautém salienta, daudaun ne’e iha Postu Administrativu Tutuala mós hala’o ona kuaze hektar 1 ne’ebé komesa fila ona ho Demo Plot hanesan ne’e.
Tanba ida ne’e Prezidente Autoridade Munisipál Lautém orienta ona Diresaun Servisu Munisipál Agrikultura Munisípiu Lautém liu husi Xefe Departamentu Pecuária, kuandu Mareko ne’e lout ona, nia oan sira bele distribui ba Postu Administrativu 6 ne’ebé halo Demo Plot iha kada Postu sira. Batar sira ne’ebé Koilleta ona ne’e entrega tomak ba Diresaun Agrikultura, oinsá bele fa’an mós iha Merkadu nune’e mós bele rai hanesan Fini ida hodi bele kuda fali iha tinan oin.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
(𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢)
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐊𝐮𝐚𝐫𝐭𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟗 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
Parlamentu Nasionál (PN) liu husi Komisaun C ba Asuntu Finansas Públika (FP) ne’ebé lidera husi Vise-Prezidente Komisaun C, 𝐒𝐫. 𝐅𝐫𝐚𝐧𝐜𝐢𝐬𝐜𝐨 𝐝𝐚 𝐂𝐨𝐬𝐭𝐚, ho membru Komisaun C sira hotu, mai hala’o atividade Fiskalizasaun Finansas Públika (FP) iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém hodi rona lala’ok ezekusaun husi Autoridade Munisipál Lautém nian, Fiskalizasaun ne’e hala’o iha Salaun VIP, Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Iha intervensaun, 𝐒𝐮𝐚. 𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, hateten, Autoridade Munisipál Lautém hamutuk ho funsionáriu sira hotu iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém, hato’o lia Bem-Vindu ba Komisaun C Parlamentu Nasionál ne’ebé hala’o nia knaar tuir konstituisaun ne’ebé fó, mai iha Munisípiu Lautém hodi hala’o fiskalizasaun ba Finansas Públika iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Nia esplika, ko’alia kona-ba Ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) Munisípiu Lautém ba tinan 2024 nian, Autoridade Munisipál Lautém bele atinji porsentu 77, 90 resin, tanba nia implika mak mudansa estrutura no polítika iha fulan Marsu tinan 2024, tama fulan Abril bele hala’o prosesu aprovizionamentu ba kapitál dezenvolvimentu ne’ebé projetu hamutuk 16 iha Munisípiu Lautém.
Nune’e nia dehan, Transferénsia Públika ba Programa Merenda Eskolar, hahú iha fulan Janeiru to’o Marsu 2024 labele ezekuta tanba mudansa estrutura ba Prezidente Autoridade Munisipál Lautém ho Estrutura simu tomada de posse, tanba ida ne’e OJE 2024 fulan Janeiru to’o Marsu nia orsamentu ne’e Autoridade Munisipál Lautém haruka filafali ba kofre Estadu, hodi implika mós taxa ezekusaun ba Munisípiu Lautém.
Aliende ne’e, antes atu tama ba diskusaun, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, fó uluk tempu ba Diretor Servisu Munisipál Finansas Munisípiu Lautém 𝐒𝐫. 𝐃𝐞𝐥𝐟𝐢𝐧 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, atu hala’o aprezentasaun relatóriu ezekusaun kona-ba Orsamentu no Finansas Públika liu husi Slide ba OJE 2024 to’o 2025 ne’ebé agora pasa ba Q1 remata ona, agora tama ona ba Q2 ba Komisaun C Parlamentu Nasionál.
Durante iha diskusaun, Vise-Prezidente Komisaun C ho membru Komisaun C sira hotu hato’o preokupasaun no lamentasaun kona-ba infraestrutura nian, liuliu ba Estrada husi Postu Lautém mai to’o Lospalos Vila, Setor Agrikultura liuliu Haree, Batar no Irigasaun natar sira, Despeza Munisípiu Lautém ninia reseita Annual, Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS), Orsamentu Administrasaun Suku nian, Orsamentu ba pesoál apoiu Suku, Orsamentu ba Programa Merenda Eskolar (PME) 2024 nian, projetu 2024 nian ne’ebé Autoridade Munisipál Lautém re-apropriasaun ba projetu hira ho nia orsamentu hira ne’ebé mak seidauk finaliza iha tinan fiskál, projetu rejeisaun ba garantia kualidade projetu, ezekusaun Orsamentu Jeral 2025 iha Munisípiu Lautém, progresu Atividade Monitorizasaun Asistensia Téknika ba Manutensaun Konservasaun Estrada no Ponte, Kapital Dezenvolvimentu ba tinan 2024 no alokasaun Orsamentu diferente ba Postu Administrativu 6.
Iha preokupasaun husi membru Komisaun C, 𝐒𝐮𝐚. 𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, responde no hatán kada preokupasaun sira ne’ebé hato’o husi membru Komisaun C nian.
Lider másimu iha Munisípiu Lautém esplika, kona-ba infraestrutura Estrada, tuir dekretu Lei no.84 Autoridade Munisipál iha kompeténsia ba Orsamentu Jeral Estadu hamutuk Mil $.500 mai kraik ba infraestrutura nian, maibe orsamentu $.500 mil ba leten ne’e kompeténsia nasionál, maibé Orsamentu $.500 míl mai kraik mós obra atinji ona $.300 míl Autoridade Munisípiu tenke iha Autorizasaun husi Ministériu Administrasaun Estatal (MAE).
Kona-ba kapitál dezenvolvimentu Prezidente Autoridade Munisipál Lautém salienta, Obras Públiku nian ne’ebé taxa ezekusaun menus, durante tinan 2024 ba kategoria Kapital dezenvolvimentu Obras Públika iha projetu rua mak hanesan, Projetu Konstrusaun Ponte Teinara no projetu Ponte Be Moris, nune’e mós Servisu Munisipál Obras Públika toma konta projetu Ponte Be Moris re-apropria 30% no 20% ba konstrusaun no 10% ba retensaun, tanba obra refere nia fíziku boot.
Nune’e mós Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, esplika Autoridade Munisipál Lautém iha projetu hamutuk 16 ne’ebé kapitál dezenvolvimentu iha tinan 2024, taxa ezekusaun ne’e menus, tanba kauza Lei aprovizionamentu mós komplika ba ekipa ne’ebé halo selesaun dokumentu ba iha Sistema aprovizionamentu, tanba rejime jerál aprovizionamentu ne’ebé aplika iha nasionál no rejime espesiál relasiona ba planu dezenvolvimentu integradu Munisipal nian.
Aleinde ne’e mós lider másimu iha Munisípiu Lautém aprezenta projetu 2024 nian ne’ebé seidauk finaliza ba Membru Komisaun C nian, durante iha ambitu diskusaun, nune’e mós aprezenta projetu tinan 2024 Autoridade Munisipál Lautém iha projetu hamutuk 16 mak hanesan, Konstrusaun Edifísiu Diresaun Nasioná Transporte no Telkomunikasaun (DNTT), Reabilitasaun Uma Antiga Karpinteiru Caivaca, Konstrusaun Armajen STAE Munisípiu Lautém, Reabilitasaun Postu Saúde Naisalobo Postu Iliomar, Konstrusaun Uma Merkadu ho modelu Baraka unidade hamutuk 15 iha Postu Luro, Konstrusaun Eskola Unidade 2 EBC Leusari, Konstrusaun Mortuariu Sentru Saude Komunitáriu No.2 Lospalos, Konstrusaun Eskola Baziku Filial iha Legidika Suku Ililai, Reabilitasaun Kampu Multi Funsaun Foteball Lutu Haleu Postu Lospalos, Kontrsaun Barajen no fatin fase karreta, Uma Adat Lospalos, Instalasaun Be Mos ho Sistema solar Painel iha Aldeia Ailarinu Postu Luro, Be Mos iha Postu Lore, Konstrusaun Be Moris no Ponte Teinara.
Kona-ba setór Agrikultura, Munisípiu Lautém iha tinan 2023 to’o 2024 iha Postu Administrativu Luro 157, 14 área potensialidade, iha área kultivu hamutuk 300, 87 área kolleita 300,87 no produsaun 1105.14 tonelada to’o produtividade 3,67, nune’e fahe tan ekipamentu Hand tratór kuda Hare hamutuk 4, Trator Kua Hare no Hare Kain hamutuk 8 ne’ebé hetan husi Grupu 4.
Entretantu kona-ba Programa Merenda Eskolar (PME), hahú iha fulan Janeiru to’o Marsu 2024 iha nivel Munisipiu la ezekuta ba Programa Merenda Eskolar, maibé ezekuta de’it Abril to’o Dezembru 2024, ne’ebé Autoridade Munisipál Lautém hodi ajusta ba iha Sistema dalan ba DFFTL mak foin prosesu.
Reseita total ne’ebé Autoridade Munisipál Lautém liu husi Diresaun Servisu Munisipál Jestaun Merkadu no Turismu iha tinan 2024 hamutuk $.42.354,6. kompostu husi taxa 10% Salariu Vensimentu, fa’an dokumentu ho taxa 2% husi dokumentu ne’ebé Autoridade Munisipál Lautém liu husi Diresaun Aprovizionamentu fa’an ba kompaña sira, Kona-ba fonte reseita ne’e konta Bankaria iha Nasional mak hanesan publisidade Jestaun Merkadu rekolla, maibé selu iha nasionál, nune’e mós taxa publisidade ne’ebé Autoridade Munisipál hetan iha tinan 2024 hamutuk $.5,360, 19, maibé ida ne’e kofre estadu nasionál.
Kona-ba Suku sira, ofisiál na’in 4 ne’ebé ita rekruta iha fulan abríl, signifika durante fulan 4 Autoridade Munisipál Lautém la selu, maibé hahú selu iha fulan Maiu to’o Dezembru, tanba orsamentu ne’e transferénsia Públika tenke filafali ba kofre estadu, tanba ofisiál Apoiu Suku na’in 4 hamutuk ho lideransa Komunitaria simu osan ho trimestrál la’os mensál.
Relasiona ho PNDS, iha tinan 2024 PNDS iha nasionál, maibé tinan 2025 PNDS entrega ona mai iha Munisípiu, Autoridade Munisipál Lautém nia prosesu hotu liu ona hanesan sosializasaun no ekipa tékniku Suku sira komesa la’o ona hein implementa projetu.
Alokasaun Orsamentu diferente ba Postu, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém mensiona, direferente tanba, Postu Administrativu sira ezekuta Orsamentu kategoria rua hanesan Bens Servisu no Salariu Vensimentu, nune’e mós tuir Suku iha kada Postu, hanesan Postu Rua Iliomar no Luro Suku 6, Postu Lore no Tutuala Suku 2, Postu Lospalos Suku 8 no Postu Lautém Suku 10, tanba ida ne’e maka aloka nia orsamentu tuir Suku.
Hafoin remata fiskalizasaun, Sua.Eselénsia, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, hamutuk ho membru Parlamentu Nasionál Komisaun C observa Demo Plot Agrikultura Integradu, ne’ebé inisiativa husi Sua.Eselénsia, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, orienta Diresaun Servisu Munisipál Agrikultura Munisípiu Lautém hodi hala’o.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
(𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢)
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐊𝐮𝐚𝐫𝐭𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟗 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
Ministériu Finansas, liu husi Diresaun Jerál Formasaun Kapasitasaun Jestaun Finanseiru Públika, hala’o dizeminasaun no partilla kona-ba Lei Kódigu Aprovizionamentu no Kontratu Públiku ba Diretor Servisu Munisipál, Diretor Delegasaun Teritoriál no Emprezáriu sira, nune’e bele intende didi’ak no iha koñesimentu kona-ba Kódigu Aprovizionamentu nian, atu nune’e bainhira implementasaun obra relasiona ho finanseiru públiku bele komprende ona lala’ok aprovizionamentu nian, dizeminasaun ne’e abertura husi 𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚 , Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, ne’ebé hala’o iha Salaun Administrasaun Munisipál Lautém.
Iha intervensaun, 𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, agradese ba ekipa tomak husi Ministériu Finansas nian ne’ebé lidera husi Diretor Jerál, hodi hala’o dizeminasaun kona-ba Kódigu Aprovizionamentu no Kontratu Públiku, ne’ebé sei partisipa másimu husi Diretor Servisu Munisipál, Delegasaun Territoriál no Setor Privadu sira, ba Dizeminasaun ida ne’e, nune’e bele iha informasaun no koñesimentu kona-ba Kódigu Aprovizionamentu nian, atu nune’e bainhira ba iha Implementasaun iha obra relasiona ho finanseiru públiku nian, bele komprende ona lala’ok aprovizionamentu nian.
anba ida ne’e sujere ba Diretór Servisu Munisipál sira no Delegasaun Territoriál sira ne’ebé hala’o knaar iha Munisípiu Lautém, inklui Setor Privadu sira no Parseiru Dezenvolvimentu UNDP bele aproveita oportunidade ida ne’e ho di’ak, tanba sistema aprovizionamentu la’os de’it hala’o iha Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Prezidente Autoridade Munisipál Lautém esplika, difikuldade ne’ebé durante ne’e enfrenta mak iha prosesu aprovizionamentu ne’ebé diferente entre Lei espesiál no Lei Jeneralidade nian, tanba iha nasionál utiliza sistema aprovizionamentu bazeia ba dekretu Lei no. 2022, tanba ne’e implementa rejime espesiál iha ámbitu Planu Dezenvolvimentu Integradu Munisipál (PDIM).
Lider másimu iha Munisípiu Lautém fiar dizeminasaun ida ne’e ba Kódigu foun aprovizionamentu no kontratu públiku bele responde ona sistema aprovizionamentu, tanba ida ne’e dizeminasaun ida ne’e importante tebes, durante iha dizeminasaun mak ladún intende didi’ak bele husu ekipa sira husi Ministériu Finansas, atu nune’e ekipa sira bele esplika kle’an kona-ba relasaun sistema aprovizionamentu, tanba kontratasaun públiku ne’ebé husi Orsamentu Finanseiru públiku nian.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢
𝐋𝐮𝐫𝐨, 𝐓𝐞𝐫𝐬𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟖 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚,, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, partisipa serimónia atividade fahe ekipamentu han tratór ba Grupu Agrikultura sira hodi fasilita Grupu Agrikultura sira, nune’e bele hasa’e produtividade agrikultura ho produsaun Hare atu nune’e bele garantia hodi sustenta Ai Han Lokál ba iha komunidade sira iha Postu Administrativu Luro Munisípiu Lautém liuliu.
Ekipamentu sira ne’e hetan apoiu husi Banko Mundial hodi kontinua apoia ba programa Ministériu Agrikultura Pescas Pekuaria no Floresta (MAPPF/SAPIP hodi fasilita Grupu Agrikultura sira nune’e bele hasa’e produsaun no produtividade Hare, mákina sira ne’ebé Grupu Agrikutura sira hetan maka hanesan, mákina Kuda Hare hamutuk 8, Hand Tratór hamutuk 4 no Mákina Integradu Kua Hare, no Hare kain sai kompos 4 no trai viveirus 4700 buah, grupu hamutuk 4 mak simu ekipamentu sira ne’e hanesan Grupu Moris Ki’ak, Grupu Hari’i Futuru, Grupu Nur no Grupu Nautetu.
Iha intervista, Sua.Eselénsia Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, 𝐒𝐫 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, hateten, lori Povu Munisípiu Lautém nia naran agradese ba Nonu Governu Konstituisionál liu husi Ministériu Agrikultura Pescas Pekuaria no Floresta ne’ebé servisu hamutuk ho Banku Mundiál no SAPIP, ne’ebé apoiu Grupu Agrikultura sira iha Munisípiu Lautém liuliu iha Postu Administrativu Luro, hanesan Koa Hare no Kuda Hare nian.
Nia esplika, apoiu sira ne’e hanesan pasu ida ne’ebé importante tebes ba Grupu Agrikultura sira iha Munisípiu Lautém liuliu iha Postu Administrativu Luro, oinsá Grupu Agrikultura sira atu hasa’e produsaun Hare iha Munisípiu Lautém liuliu Postu Administrativu Luro, tanba ita-nia espetativa hakarak fornese ba iha Merkadu maibé sei iha prosesu nia laran, maibé produsaun ne’ebé iha ona hodi bele sustenta Ai Han Lokál ba iha komunidade sira iha Munisípiu Lautém liuliu Postu Administrativu Luro.
Tuir dadus ne’ebé iha, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém salienta, Postu Administrativu Luro hamutuk 748, 25 Hektare, produsaun Hare hetan 2978, 30 Toneladas ho produtividade 3,51 hektar, maibé agora tinan 2025 área kurtivu hamutuk 333, 62 Hektare ne’ebé totál produsaun 1.172, 71 Toneladas por Hektare ne’ebé totál produtividade 3, 51 Toneladas por Hektare.
Tanba ida ne’e, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém husu Grupu Agrikultura sira ne’ebé hetan ekipamentu modernu sira, presiza kuidadu ba Makina sira ne’ebé Grupu Agrikultura sira hetan ona, utiliza didi’ak atu nune’e durasaun ho mákina bele dura ho tempu naruk, hodi nune’e bele hasa’e produtividade Hare iha Postu Administrativu Luro Munisípiu Lautém.
Nune’e mós Prezidente Autoridade Munisipál Lautém kontinua husu nafatin apoiu ba Governu liu husi Ministériu Agrikultura Pescas Pekuaria no Floresta, tau Orsamentu mós moru protesaun mota boot ne’ebé prejudika natar sira ne’ebé iha, tanba iha tempu udan mota sempre lori lori rai-henek mai taka natar sira hodi Agrikultura sira laiha vontade atu hala’o natar.
Iha fatin ne’ebé hanesan, Vise-Primeiro Ministro, Ministru Koordenador Asuntu Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rural no Habitasaun, 𝐒𝐫. 𝐌𝐚𝐫𝐢𝐚𝐧𝐨 “𝐀𝐬𝐬𝐚𝐧𝐚𝐦𝐢” 𝐒𝐚𝐛𝐢𝐧𝐨, hatutan, Grupu Agrikultura sira tenke servisu hamutuk, tanba Grupu balun ne’ebé hetan ona ekipamentu no Trator, tanba ekipamentu sira ne’e sei mai tan.
Assanami salienta, importante mak imi tenke servisu hamutuk buka dalan di’ak, hodi fó apoiu ba Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, apoiu servisu laran no fuan, tanba ida ne’e, Vise-Primeiro Ministro husu Grupu Agrikultura sira buka natar ne’ebé sei abandona hela, apoiu malu atu loke fali natar hodi kuda Hare.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐒𝐞𝐠𝐮𝐧𝐝𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟕 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
Ekipa husi ASEA-UK Supporting the Advancement of Girls Education (SAGEN) no reprezentante Britihs Council, Sra. Rebeka hamutuk ho Diretor Jeral husi Ministériu Edukasaun (ME), ne’ebé akompaña ho Diretor Servisu Munisipál Edukasaun Munisípiu Lautém, hala’o enkontru ho Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, ne’ebé hala’o iha Sala VIP Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Durante iha enkontru ko’alia kona-ba atu harii projetu formasaun iha Munisípiu Lautém, oinsá empoderamentu ba labarik feto no mane marjinalizadu sira ho abilidade emprengabilidade, literasia finanseiru no abilidade dijitál ne’ebé presiza atu kria meiu moris sustentavel, nune’e mós atu kapasita no dezenvolve estudante sira, atu nune’e futuru estudante sira kria rasik negósiu moris nian.
Programa husi ASEAN-UK Supporting the Advancement of Girls Education (SAGEN) objetivu atu responde ba nesesidade hirak ne’ebé liu husi implementa projetu pilotu, Juventude Empregu Skill ba área rurál sira iha Timor-Leste, inisiativa ida ne’e bazeia ba envolvimentu iha rai laran ho pesoál xave sira husi Ministeriu Edukasaun (ME) no UN Women, atu dezeña no implementa formasaun emprenzariedade ida ne’ebé responsivu ba jéneru durante oras 100.
Formasaun ida ne’e mós atu harii oportunidade ekonómiku lokál sira, dezenvolve kapasidade profesór profisionál sira nian, no fasilita partisipasaun empreza lokál sira nian komunidade sira, projetu pilotu ne’e sei prepara labarik feto marjinalizadu sira no koordenasaun ki’ik ida husi labarik mane marjinalizadu sira ho abilidade emprengabilidade, literasia finanseiru no abilidade dijitál ne’ebé presiza atu kria meiu moris sustentavel sira.
Pilotu ne’e sei implementa iha Munisípiu Lautém no Oecusse, Munisípiu sira ne’ebé Ministériu Edukasaun (ME) hili tanba sira nia paizajen ekonómiku no potensialidade emprezariedade iha setór sira hanesan ekoturizmu, artefas, agrikultura, no retallu eskala ki’ik.
Liu husi servisu ho instituisaun Sentru aprendizajen komunitária (CLC) no Edukasaun no Formasaun Téknika no profisionál (TVET), inisiativa ne’e ninia objetivu atu fornese oportunidade aprendizajen ne’ebé asesivel eskalavel no sustentavel ba labarik feto no labarik mane sira ne’ebé marjinalidor liu husi abilidade dijitál no emprezariál ba Sistema edukasaun iha Timor-Leste, espesiál iha Munisípiu Lautém.
Iha intervensaun, Sua.Eselénsia, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, Sr. Mélio de Jesus, SH, hateten, Autoridade Munisipál Lautém ho nia Povu Munisípiu Lautém nakloke ba kualkér Organizasaun Nasional no Internasional, Instituisaun Estadu Públiku, Parseiru Dezenvolvimentu no Koorpu Bilateral sira hotu ne’ebé interesante tebes hakarak mai hala’o dezenvolvimentu iha Munisípiu Lautém, tanba Povu Munisípiu Lautém hakarak tebes simu dezenvolvimentu, atu nune’e Munisípiu Lautém bele moris di’ak iha era ukun rasik an nian.
Prezidente Autoridade Munisipál Lautém esplika, Setor Edukasaun Importante tebes, tanba Setor Edukasaun mak bele muda mentalidade ba sidadaun sira nian, atu nune’e bele futuru bele dezenvolve nasaun espesiál iha Munisípiu Lautém, tanba ida ne’e nu’udar Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, presiza tebes apoiu kooperasaun ba instituisaun sira hotu espesiál iha área Edukasaun nian, tanba Edukasaun mak pilár importante ba sustentabilidade nasaun ida ne’e nian.
Aleinde ne’e prezensa husi Sra. Rebeka ho ekipa tomak husi Ministériu Edukasaun, Autoridade Munisípiu Lautém nafatin hein prosesu tuir mai, hahú husi enkontru ne’e bele hala’o ona servisu hamutuk, atu nune’e bele implementa planu no programa ne’ebé Ekipa husi ASEA-UK Supporting the Advancement of Girls Education (SAGEN) ne’ebé iha atu implementa iha Munisípiu Lautém.
Tanba projetu ida ne’e implementa ona iha Munisípiu Lautém bele respondeona preokupasaun durante ne’ebé durante estudante no profesór sira infrenta, tanba durante eskola sira laiha fasilidade ne’ebé adekuadu ba iha Eskola Tekniku Vokasional sira ne’ebé eziste iha Munisípiu Lautém.
Enkuantu, Autoridade Munisipiu Lautem hein katak, ho projetu ne’ebé iha ita bele apoiu ba Eskola Tekniku Vokasional sira iha Munisipiu Lautem, atu fasilita ekipamentu sira hanesan laboratóriu ba prátika mekaniku nian, atu nune’e estudante sira bele utiliza.
Tanba vizaun no misaun Prezidente Autoridade Munisipál Lautém nian mak dijitalizasaun importante tebes ba futuru sustentabilidade nasaun RDTL nian espesiál iha Munisípiu Lautém, tanba ida ne’e apresia ba projetu ida ne’e liga ba dijitalizasaun, atu nune’e bele fó formasaun ba joven vulneravel sira, atu nune’e sira bele utiliza ba siénsia sira ne’ebé hetan hodi bele implementa iha sira nia moris loroloron.
Iha fatin ne’ebé hanesan reprezentante Britihs Council, Sra. Rebeka, hatutan, objetivu ba projetu ida ne’e rasik mak oinsá atu dezenvolve joven sira, inklui joven feto no mane sira hodi kapasita, abilidade, dijitalizasaun no iha emprendedorizmu hodi ajuda sira, nune’e bele asesu iha merkadu bele há fasil hodi ajuda ekonomikamente independente.
Nia esplika, benefisiáriu ba iha projetu ida ne’e rasik, atu foka ba iha 100 ne’ebé feto kompostu husi 80 no mane 20, ne’ebé maka foka ona Munisípiu rua kompostu husi Munisípiu Lautém no RAEOA, loos katak foka liu ba iha estudante sira ne’ebé maka husi Sentru Formasaun Komunitária no liga ba iha STM sira atu bele servisu direta.
Nia subliña tan, posibilidade projetu bele hala’o iha tinan ida ne’e, enkontru ida ne’e hanesan atu rona entidade sira hotu, atu bele esplora posibilidade estratéjia saida maka ita rona, projetu ida ne’e liga liu ba joven feto no mane ba vulneravel sira oinsá atu kapasita sira hodi bele hetan sira nia abilidade atu bele iha finansiamentu independénsia ida ne’ebé maka fontes.
Remata
Média PAM-Lautém
𝐋𝐨𝐬𝐩𝐚𝐥𝐨𝐬, 𝐒𝐞𝐠𝐮𝐧𝐝𝐚-𝐟𝐞𝐢𝐫𝐚, 𝟕 𝐀𝐛𝐫𝐢𝐥 𝟐𝟎𝟐𝟓
𝐒𝐮𝐚.𝐄𝐬𝐞𝐥é𝐧𝐬𝐢𝐚,, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém nu’udar Prezidente Konsellu Konsultivu Munisipál (KKM) 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, konvoka reuniaun sorumutu Konsellu Konsultivu Munisipál ho membru KKM sira, hodi deside no fó apresiasaun ba Planu Investimentu Munisipál (PIM) 2026 nian, tanba tuir kalendáriu ne’ebé mai husi Ministériu Finansas atu submete Planu Asaun Anual iha loron 21 Abril 2025, liu husi Ministériu Administrasaun Estatal, enkontru ne’e hala’o iha Salaun Administrasaun Autoridade Munisipál Lautém.
Durante iha diskusaun reuniaun sorumutu Konsellu Konsultivu Munisipál (KKM) membru KKM fó apresiasaun ba Planu Investimentu Munisipál (PIM) 2026 ho Votus A-Favor (31) Abstensaun (0) no Kontra (0) ne’ebé projetu PIM 2026 pasa ho Unanimidade.
Proposta primeiru ne’ebé aprezenta husi Xefe Suku Mehara kona-ba aprezentasaun projetu PNDS nian ba 2026 ne’ebé hetan aprovasaun husi membru KKM ho votus A-Favor (31) Kontra (0) Abstensaun (1). hodi delibera ba ajenda traballu atu halo apresiasaun no diskusaun.
Segundu proposta ne’ebé aprezenta husi Prezidente Autoridade Munisipál Lautém nu’udar Prezidente Konsellu Konsultivu kona-ba lista fundus infraestrutura, ne’ebé hetan aprovasaun husi membru KKM ho votus A-Favor (31) Abstensaun (0) Kontra (0) hodi delibera ba iha sesaun ordem traballu, nune’e proposta refere tama ba ajenda Ordem Traballu hodi halo diskusaun antes fó apresiasaun.
Proposta nafatin husi Xefe Suku Mehara kona-ba aprezentasaun no aprovasaun ba arolamentu lista 62 iha Postu Administrativu Tutuala, ne’ebé hetan aprovasaun husi membru KKM ho Votus A-Favor (31) Kontra (0) no Abstensaun (1) ajenda no proposta refere delibera ba iha orden sesaun traballu nian hodi bele hetan diskusaun no apresiasaun.
Nune’e antes atu tama ba diskusaun ba ajenda, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém husu Diretor Servisu Munisipál Finansas (MF) Munisípiu Lautém aprezenta Ezekusaun Orsamentu tinan 2025, Diretor Servisu Munisipál Planu Dezenvolvimentu Integradu Munisipál (PDIM) aprezenta PIM 2026 no Diretor Servisu Munisipál Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS) aprezenta ba projetu ho nia orsamentu ba iha Suku 34 iha Munisípiu Lautém membru KKM.
Iha intervensaun, abertura reuniaun sorumutu Konsellu Konsultivu Munisipál, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém nu’udar Prezidente Konsellu Konsultivu Munisipál, 𝐒𝐫. 𝐌é𝐥𝐢𝐨 𝐝𝐞 𝐉𝐞𝐬𝐮𝐬, 𝐒𝐇, hateten, iha loron 7 Abril 2025, atu hahú reuniaun Konsellu Konsultivu Munisipál (KKM), iha tinan ida ne’e nia laran, tanba tuir Lei reuniaun Konsellu Konsultivu Munisipál ne’e Autoridade Munisipál bele hala’o kada fulan 6 nia laran.
Tanba ida ne’e, marka prezensa hotu iha ne’e, atu fó apresiasaun ba ita-nia Planu Investimentu Munisipál (PIM) 2026, tanba tuir kalendáriu ne’ebé mai husi Ministériu Finansas (MF) sei submete iha loron 21 Abril 2025, ho ida ne’e mak, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém nu’udar Prezidente Konsellu Konsultivu Munisipál konvoka reuniaun sorumutu Konsellu Konsultivu Munisipál (KKM) atu nune’e membru Konsellu Konsultivu Munisipál (KKM), hodi fó apresiasaun ba PIM 2026.
Tanba ida ne’e, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém husu ba membru KKM sira nia marka prezensa iha enkontru sorumutu KKM ida ne’e importante tebes, tanba Servisu Munisipál sira no membru Konsellu Koordenasaun Munisipál ne’ebé hatama ona proposta no halo ona aprovasaun no membru Konsellu Konsultivu Munisipál mai hodi fó apresiasaun.
rezidente Autoridade Munisipál Lautém nu’udar Prezidente Konsellu Konsultivu Munisipál apresia ba membru KKM ne’ebé marka prezensa iha reuniaun sorumutu ida ne’e, hodi deside destinu Munisípiu Lautém nian, nune’e Prezidente Autoridade Munisipál Lautém bele defende iha reuniaun Komisaun Revizaun Orsamentu (KRO) 2026 nian.
𝙍𝙚𝙢𝙖𝙩𝙖
𝙈é𝙙𝙞𝙖 𝙋𝘼𝙈-𝙇𝙖𝙪𝙩é𝙢
© 2025 Autoridade Municipal Lautém