Illa Jako (Português: Ilha de Jaco, Fataluku: Totina ou Tontina) mak illa ida ne’ebe sei mamuk ema ida la hela iha Timor-Leste, país ida ne’ebe okupa iha parte leste husi Illa Timor husi illa kikoan sira Sonda iha Sudueste Asiático. Hetan iha Parke Nasional Nino Konis Santana.

Illa Jaco ne’e hatuur iha ekstremu leste illa Timor nian, parte postu administrative Tutuala iha munisipiu Lautém, no haketak-an husi kontinente iha Tasi ibun Valu nia oin ho kanal ida ne’ebe nia naruk metro 600 no nia tesik jardas 660, koinesidu liu hanesan Jaco Strait, hakat liu ho bero kikoan sira.

Illa ne’e, tasi ibun no kanal sira ne’e konsidera sai pontus ida ne’ebe hasoru malu Timor nia fronteira ida entre Mar de Banda (inklui esreitu Wetar) iha Norte no Mar de Timor iha Sul. Tuir akordu ho obra padraun limites Oseanu no Tasi, 3ª edição (1953), publika husi Internasional Hydrographic Organization (IHO), tan ne’e, pontu úniku iha Timor ne’ebe hasoru malu ho tasi rua ne’e mak Tanjong Sewirawa (agora koinesidu hanesan Cabo Cutcha), liu husi oriental kontinente timor oan sira nian. Cape Cutcha hela iha distansia badak ida iha norte ilha nian no norte ba tasi ibun nian.

Illa ne’e tun/badak, ho nia área luan 11 km2 (4,2 milhas quadradas) no elevasaun boot liu serka de 100 m (330 pés). Liu-liu ailaran tropikal maran mak taka, serka ho vejetasaun litoranea no tasi ibun raihenek. Eziste mos falésias badak ka klean iha kosta sul.

© 2024 Autoridade Municipal Lautém